ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: LIFE
ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ: BIOECOnomy Research Driven Innovation
ΑΚΡΩΝΥΜΙΟ: SAFE CROSSING
ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΡΓΟΥ: 4.222.170 ,00 €
ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ: 198.715,00 €
Το έργο χρηματοδοτείται κατά 75% από το πρόγραμμα LIFE της Ευρωπαϊκής ένωσης.
ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: 5 ΧΡΟΝΙΑ
ΕΤΑΙΡΟΙ
| Χώρα | Δικαιούχος (Εταίρος) |
| Ιταλία | · Agristudio S.r.l (Συντονιστής Δικαιούχος)
· Επαρχία Terni · Εθνικό Πάρκο Abruzzo Lazio και Molise · Εθνικό Πάρκο Majella |
| Ισπανία | · Περιφέρεια Ανδαλουσίας, Υπουργείο Περιβάλλοντος και Χωροταξικού Σχεδιασμού
· Οργανισμός Περιβάλλοντος και Υδάτων της Ανδαλουσίας · MINUARTIA ESTUDIS AMBIENTALS SL |
| Ρουμανία | · Εθνικό Ινστιτούτο Έρευνας και Ανάπτυξης Δασών “Marin Drăcea”, Παράρτημα Brassov
· Fundatia Carpati |
| Ελλάδα | · Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας
· Εγνατία Οδός Α.Ε. · ΚΑΛΛΙΣΤΩ, Περιβαλλοντική Οργάνωση για την Άγρια Ζωή και τη Φύση · COSMOTE, Κινητές Τηλεπικοινωνίες Α.Ε. |
ΕΠΙΣΗΜΗ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΕΡΓΟΥ:life.safe-crossing.eu
ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ-ΣΤΟΧΟΙ
Οι οδικοί άξονες και εν γένει οι υποδομές μεταφορών αποτελούν μία σημαντική αιτία θνησιμότητας για πολλά είδη πανίδας καθώς και απειλή για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας (ένας από τους βασικούς Κοινοτικούς Περιβαλλοντικούς στόχους με ορίζοντα το 2020). Αυτό το φαινόμενο παρουσιάζει έξαρση τα τελευταία χρόνια και δεν πρέπει να υποτιμάται για τους εξής λόγους:
- Οι συγκοινωνιακοί άξονες αποτελούν ένα παράγοντα διατάραξης των οικοσυστημάτων προκαλώντας (μεταξύ άλλων) τον κατακερματισμό/κατάτμηση των ενδιαιτημάτων.
- Ατυχήματα με είδη της άγριας πανίδας μπορεί να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην επιβίωση/διατήρηση ορισμένων ειδών, ιδιαίτερα αυτών που απειλούνται με εξαφάνιση.
- Οι οδικοί άξονες μπορούν επίσης να αποτελέσουν ένα σημαντικό εμπόδιο αφενός για τις μετακινήσεις πολλών ειδών της άγριας πανίδας, αφετέρου παρεμποδίζοντας τη ροή γενετικού υλικού μειώνοντας έτσι την ανταλλαγή γενετικού υλικού εντός και μεταξύ των πληθυσμών τους.
- Τέλος, συγκρούσεις οχημάτων με οχήματα, θέτουν σε κίνδυνο και ανθρώπινες ζωές.
Ένας σημαντικός αριθμός ειδών, που ανήκουν σε διαφορετικές ταξινομικές ομάδες, τίθεται σε κίνδυνο λόγω των επιπτώσεων της επέκτασης των οδικών αξόνων. Ανάμεσά τους συναντάμε μεσαία και μεγάλα θηλαστικά, σαρκοφάγα και οπληφόρα, την καφέ αρκούδα, τον λύκο, το κόκκινο ελάφι της Κορσικής και τον Ιβηρικό λύγκα, που περιλαμβάνονται στα Παραρτήματα προστατευόμενων ειδών της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 92/43 για τους Οικοτόπους.
Κατά τη διάρκεια του έργου LIFE Strade (LIFE11BIO / IT / 072) αναπτύχθηκε και χρησιμοποιήθηκε πιλοτικά ένα καινοτόμο σύστημα για την πρόληψη των τροχαίων ατυχημάτων με την άγρια πανίδα, το οποίο λειτουργεί ως εξής:
Ένας αισθητήρας υπερύθρων ή μία θερμική φωτογραφική μηχανή (1) καταγράφει την παρουσία ενός ζώου που πλησιάζει στον οδικό άξονα και στέλνει τις πληροφορίες στη μονάδα ελέγχου (2). Αυτή η μονάδα ενεργοποιεί ένα σήμα για τους οδηγούς (3), καλώντας τους να επιβραδύνουν σε μια αποδεκτή ταχύτητα. Ένας άλλος αισθητήρας (4) αντιλαμβάνεται εάν ο οδηγός ανταποκρίνεται στην προειδοποίηση και μειώνει την ταχύτητα του οχήματος. Σε αυτή την περίπτωση, το σύστημα αποενεργοποιείται. Διαφορετικά, το ραντάρ μεταφέρει στη μονάδα ελέγχου ένα σήμα (5), το οποίο ενεργοποιεί μια ακουστική συσκευή εκφοβισμού (6) και η οποία θα κάνει το ζώο να απομακρυνθεί από το επικίνδυνο σημείο.
Η λειτουργία του συστήματος ελέγχεται μέσω ενός διαμορφωτή (modem), ο οποίος στέλνει ένα μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail) κάθε φορά που ενεργοποιείται ένα από τα συστατικά μέρη του συστήματος (αισθητήρες παρουσίας άγριας ζωής και ακουστική συσκευή εκφοβισμού), αποστέλλοντας παράλληλα πληροφορίες σχετικά με τη στάθμη φόρτισης των μπαταριών.
Η ιδιαίτερη αξία του συστήματος αυτού είναι ότι παρεμβαίνει μόνο σε περιπτώσεις κινδύνου, δηλαδή όταν υπάρχει η ταυτόχρονη παρουσία ενός ζώου στην μια από τις δύο πλευρές του δρόμου και προσέγγιση οχήματος που κινείται με υψηλή ταχύτητα. Αυτό βοηθά να μειωθεί η εξοικείωση της άγριας ζωής με τα αυτοκίνητα, χωρίς να επιφέρει μόνιμο κατακερματισμό των βιοτόπων.
Τα αποτελέσματα της πειραματικής εγκατάστασης 17 τέτοιων συστημάτων στην Ιταλία ήταν ενθαρρυντικά, καθώς διαπιστώθηκε ότι στα σημεία που εγκαταστάθηκαν υπήρξε σημαντική μείωση των ατυχημάτων με είδη της άγριας πανίδας (έως και 100%).
Οι εμπειρίες που αποκτήθηκαν κατά τη διάρκεια υλοποίησης του έργου LIFE Strade έχουν δείξει ότι η αποτελεσματικότητα του προαναφερθέντος συστήματος και η πρόληψη των τροχαίων μπορεί να ενισχυθεί σε μεγάλο βαθμό αν συνδυαστούν με:
Δράσεις του έργου:
Στις δράσεις του έργου “LIFE SAFE-CROSSING” περιλαμβάνονται:
- Εκτίμηση του αριθμού και της κατανομής των τροχαίων ατυχημάτων με τα είδη ενδιαφέροντος στις περιοχές εφαρμογής του έργου, προκειμένου να προσδιοριστούν τομείς υψηλής επικινδυνότητας.
- Εγκατάσταση του ειδικού συστήματος πρόληψης τροχαίων ατυχημάτων με θύματα είδη της άγριας πανίδας, που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του έργου LIFE Strade, σε επιλεγμένες περιοχές.
- Βελτιστοποίηση υπαρχόντων υποδομών που μπορεί να αξιοποιηθούν για την ασφαλή διέλευση ειδών της άγριας πανίδας σε περιφραγμένους οδικούς άξονες ταχείας κυκλοφορίας.
- Ανάπτυξη, με την εφαρμογή καινοτόμων τεχνικών, διαφορετικών τύπων οδικής σήμανσης, που να προειδοποιούν τους οδηγούς.
- Παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας των μέσων που εφαρμόζονται.
- Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού και συγκεκριμένων ομάδων αναφοράς σχετικά με το θέμα των τροχαίων με θύματα είδη της άγριας ζωής
- Ανταλλαγή εμπειρίας μεταξύ των εταίρων του έργου.
Οι παραπάνω δράσεις αποτελούν τον πυρήνα του έργου, αλλά έχουν ενσωματωθεί και άλλα μέτρα, προσαρμοσμένα στις τοπικές ανάγκες, για τη μείωση των επιπτώσεων των τροχαίων στα είδη ενδιαφέροντος κάθε περιοχής. Επισυνάπτεται αναλυτικός κατάλογος των δράσεων του έργου.
Οι δράσεις του έργου στην Ελλάδα και ο ρόλος της Περιφέρειας
Στην Ελλάδα ειδικά, έχει ληφθεί μέριμνα για την πραγματοποίηση παρεμβάσεων σε αυτοκινητοδρόμους στη Δυτική Μακεδονία.
Συγκεκριμένα, η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας καλείται να συμβάλει στην υλοποίηση της δράσης C1 που αφορά στην προμήθεια και εγκατάσταση έξι (6) καινοτόμων συστημάτων-συστοιχιών συσκευών για την πρόληψη των τροχαίων ατυχημάτων με την άγρια πανίδα που περιγράφεται ανωτέρω. Η εγκατάσταση των συστημάτων έχει προταθεί να γίνει σε δύο τμήματα του οδικού δικτύου της Περιφερειακής Ενότητας Φλώρινας (συγκεκριμένα, στην Ε.Ο. Ξινού Νερού-Κλειδιού-Βεύης και στην παλαιά Ε.Ο. Αμυνταίου-Κλειδιού-Βεύης), καθώς και σε ένα τμήμα του οδικού δικτύου της Περιφερειακής Ενότητας Καστοριάς (Σιάτιστα-Καστοριά μεταξύ των κόμβων Νεάπολης και Βογατσικού).
Επιπλέον, η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, στο πλαίσιο της υλοποίησης της δράσης C3 («Εγκατάσταση ειδικά σχεδιασμένων πινακίδων πληροφόρησης σχετικά με τον κίνδυνο τροχαίων ατυχημάτων με άγρια ζώα») θα αναλάβει την προμήθεια, εγκατάσταση και συντήρηση οκτώ (8) μεγάλων οδικών πινακίδων και τριάντα (30) μικρότερων στις εισόδους-εξόδους οικισμών στην περιοχή του έργου.
Ακόμα, η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, θα συμμετέχει με εκπροσώπους της στην Ομάδα παρακολούθησης και διαχείρισης του έργου, καθώς και σε προπαρασκευαστικές και ενημερωτικές δράσεις, εθνικές και διεθνείς συναντήσεις και εργαστήρια και άλλες ενέργειες δημοσιότητας και διάχυσης των αποτελεσμάτων του έργου.
Τέλος, θα συνεργαστεί στην υλοποίηση άλλων δράσεων του έργου, για τις οποίες την κύρια ευθύνη θα έχουν άλλοι εταίροι–συνδικαιούχοι του έργου, όπως η Δράση C2 («Δραστηριότητες για την ενίσχυση της συνδεσιμότητας μεταξύ σημαντικών περιοχών μέσω της αναπροσαρμογής υπόγειων διαβάσεων και παρεμβάσεων παραπλεύρως των δρόμων»), που θα υλοποιηθεί στον Κάθετο Άξονα της Εγνατίας Οδού ΚΑ45, στο τμήμα Σιάτιστα-Κορομηλιά, για κατάλληλη διαμόρφωση υπαρχόντων τεχνικών δομών και έργων (γέφυρες, υπόγειες διαβάσεις, οχετοί ομβρίων κ.λπ.), ώστε να αυξηθεί η διαπερατότητα του αυτοκινητόδρομου για την άγρια πανίδα (ειδικότερα για τις αρκούδες) και να βελτιωθεί περαιτέρω η οδική ασφάλεια για τα διερχόμενα οχήματα. Την ευθύνη για την δράση αυτή θα έχει κυρίως η «Εγνατία Οδός Α.Ε.», που έχει και την αντίστοιχη αρμοδιότητα-υποχρέωση.
